R. Hakan Özyıldız

Moody's uzun zamandır beklenen yatırım notunu nihayet açıkladı.
Açıklamanın zamanlaması hayli ilginç. Moody's'in nisanda yaptığı açıklamadan bugüne kadar ekonomik verilerde ne değişti? Yok denecek kadar az şey. Bu ülke kredi derecelendirme işinin, özünde ekonomiden çok siyasi ağırlıklı bir prosedür olduğuna yönelik görüşümü pekiştirdi. Aksini iddia edenlere, "Açıklama için birkaç hafta daha beklenemez miydi?" diye sormak lazım.
Biz yine de sürece değil sonuca bakalım. Olumlu gelişmenin kısa ve uzun vadedeki etkilerini ve sonuçlarını iyi değerlendirmek lazım. Öncelikle belirteyim, "Nasıl olsa hak edilen not geldi, bunu kutlama zamanıdır" diyerek rehavete kapılırsak ilerideki sonuçlar sıkıntılı olabilir.

KISA VADEDE HER ŞEY GÜZEL

Ama gelin önce kısa vadeli piyasalara etkilerine bakalım. Nereden bakarsanız bakın sonuçları olumlu olacak. Hisse senedi ve kamu kâğıdına yatırım yapan yabancılar büyük kazançlar sağlayacaklar. Türkiye daha cazip ülke haline gelecek. Bununla beraber varlık fiyatlarında oluşan balon biraz daha şişecek.
Çünkü aşağıda rakamlarını verdiğim küresel fonlardan ülkemize daha çok para akmaya başlayacak. Tabloyu değerlendirirken; lütfen Türkiye'nin toplam milli gelirinin 0.9 trilyon dolar civarında olduğunu hatırlayın. 97 trilyon dolara yakın paranın yarısının ABD'li fonlara ait olduğunu dikkate alın. Not artışının zamanlamasına, kime yaradığına ve hangi büyüklükle karşı karşıya olduğumuza karar verin. Onlarca kat büyüklüğe sahip bireysel emeklilik fonlarını ve diğerlerinin varlıklarını yönetenler, para ve sermaye piyasalarımıza eskisine oranla daha fazla ilgi gösterecekler.
Yakın gelecekte içeride not artışından en fazla finansal kuruluşlar yararlanacak. Bir yandan yabancılara aracılık ederek para kazanırken diğer yandan daha ucuz ve uzun vadeli döviz fonlarına kavuşacaklar. Bilançolarını büyütmek için TL mevduata ve Merkez Bankası kaynaklarına olan bağımlılıkları azalacak.
Ancak Merkez Bankası için işler biraz daha zorlaşacak. Düne kadar sıcak para girişlerini sınırlamak için faizleri aşağıya çeken TCMB şimdi daha agresif politika seçenekleri denemek zorunda kalacak. Çünkü sıcak para girişi artacak. Ardından reel kur biraz daha değerlenecek, dış ticaret dengeleri bozulacak.

AMA UZUN VADEYE DİKKAT

Uzun vadede, not artışından en çok Hazine yararlanacak. İç ve dış borçlanması biraz daha kolaylaşacak. O da bankalar gibi, uzun vadeli, ucuz kaynaklardan borçlanabilecek. Bütçenin faiz baskısı azalacak. Buradan yapılan tasarruf sayesinde hükümet bütçeden seçim harcaması yaparken sıkıntıya düşmeyecek.
Yanı sıra özel sektör de yatırım yapılabilir ülke notu sayesinde kısa vadeli döviz yükümlülüklerini hızla azaltabileceği şartlara kavuşacak. Eğer şirketler bu ortamı hızla değerlendirebilirlerse, bilançolarını düzeltme şansı yakalayacaklar.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir durum var. Artık aşağıdaki tabloda belirtilen fonların Türkiye'den şirket veya hisse almak için elleri rahatladı. Biz, "Doğrudan yabancı sermaye yatırımı gelecek, istihdam ve ihracat artacak" diye beklerken, onlar bunun yerine içerideki şirketleri satın almayı tercih edebilirler. Borcu olan, ödeme sıkıntısı çeken şirketlere bonkör teklifler yapabilirler. Eğer devlet bu konuda dikkatli olmazsa birçok güzide şirketimiz hızla yabancıların eline geçebilir.
Kısacası, evet, kısa vadeli finansal piyasalarda kutlama partisi var. Ama bazılarının ileriyi düşünmesinde, şimdiden eğlence bitince ortalığı toplamaya hazırlanmasında yarar var.