R. Hakan Özyıldız

Başlıktaki soruya, geçmiş haberleri bir araya getirip cevap aradım. Kamuda deneyimi olanlara sordum. 1980'li yıllardan sonraki dönem için bulabildiğim cevapları aşağıda sıraladım. Aman dikkat, liste sadece işlem başlıklarını içeriyor. Bir başlık altındaki tüm işlemlerin aynı sonucu doğuracağı anlamı çıkarılmamalı. Ancak kamu yetkisini kötüye kullanmanın sonucunda yanlı işlem yaratmak mümkündür.
Eğer gerçekten çağdaş bir demokrasi isteniyorsa, Anayasa'nın aşağıdaki yöntemlerin kötüye kullanımını engelleyecek kurum ve mekanizmalarla donatılması lazım. Yine de niyet kötü olduktan sonra bunun bile yeterli olmayacağını, yasaların istenmeyen olayları yok edemeyeceğini ama en aza indireceğini deneyimlerle biliyoruz.
I - Kamunun mal ve hizmet alım ve satımında işlemleri yönlendirme, ihaleleri yandaşlara dağıtma.
2- Kamunun devrettiği her türlü imtiyazlar.
3- Dış kaynaklı, yabancılarla birlikte yapılan büyük altyapı inşaatlarında yerli ortağı belirleme.
4- Altyapı yatırımlarına yönelik kararlar (otoyolun belli bir bölgeden geçmesi gibi).
5- Kamulaştırma.
6- Milli emlak ve orman idaresi yönetiminde bulunan kamu mülkünün satış, devir, kiralama ve ecrimisil işlemleri.
7- Belediyelerin imar izin ve değişiklikleri.
8- Belediyelerin verdiği çeşitli izinler.
9- Belediyelerin iftar yemeklerinin maddi külfetini, belediyeye iş yapan yüklenicilere yükleme.
10- Sit alanı kararlarında değişiklikler.
II - Vergi oranlarını değiştirme, vergi incelemelerini engelleme.
12- Vergi iadeleri.
13- Vergi ve diğer mali aflar.
14- Özelleştirme kapsamında şeffaf olmayan satış ve devir.
15- Personel alımlarında kadroları para karşılığında dağıtma.
16- Kamu sınav sorularını pazarlama. 1 7- Eş, dost, akraba, parti taraftarlarını
liyakata ve yeteneğe bakılmaksızın kamu kurum, kuruluş ve bankalarına yerleştirme.
18- Rüşvet alma potansiyeli olan görevlerde liyakata bakılmaksızın görevlendirme.
19- Gümrük vergisi oranlarını etkileyen her türlü gümrük işlemleri (değişik pozisyona sokma vs.).
20- Dış ticarette ithal izinleri ve vergi oranlarını değiştirme.
21- Dahilde işleme rejiminde taahhütleri gevşetmekle, sorun olanlar için af getirme.
22- Uyuşturucu ve kaçakçılığa göz yumma, bazı ürünleri yüksek vergilendirerek kaçakçıya imkân sağlama (sigara içki gibi).
23- Devletin stoklanabilecek mal ve ürünlerin fiyatını belirlemesi (geçmişte çok sık rastlanan bir örnekti).
24- Önemli işlem ve kararlardan önce içeriden bilgi sızdırılarak zengin edilmek istenilenlerin uygun pozisyon almasının sağlanması (devletin aktör olduğu her alanda).
25- Döviz fiyatlarını etkileyecek işlem ve kararların şeffaf bir şekilde alınmaması.
26- Borsayı etkileyecek kasıtlı beyan ve kararlar.
27- Sağlık alanında çalışma izni verme ya da vermeme, hastaları bazı hastanelere yönlendirme.
28- Bazı ilaç izinleri işlemleri.
29- Kamu bankalarınca zararı Hazine'ce üstlenilen düşük faizli kredileri hak etmeyenlere verme.
30- Kamu bankalarından bilinçli olarak geri dönmeyecek krediler verme.
31- Kamu bankası kredilerini bonifikasyona tabi tutma (kredinin borçlu lehine yeniden yapılandırılması, anapara ve veya faizden vazgeçilmesi).
32- EXİMBANK üzerinden çok düşük faizle kredi vererek ve kredilerin amaçları dışında kullanılmasına, diğer bankalarda mevduat olarak yatırılmasına göz yumma.
33- Bankacılık lisansı verme veya vermeme (kıtlık rantı yaratmak suretiyle).
34- Yabancı banka şubelerine ülkede kurulmuş banka statüsü verip, sermayedarları satabilecek hisse sahibi yapma.
35- Yatırım bankalarına mevduat toplama lisansı verme.
36- Mevduat sigorta sistemini amacı dışında kullanma (ticari mevduat sahiplerinin kurtarılması vb.).
37- Hesapsız kitapsız borçlananları yasal düzenlemelerle yükümlülüklerinden kurtarma.
Listenin eksikleri, başka yöntemler mutlaka vardır. Yapacağınız ekleri, eleştirileri ve vereceğiniz örnekleri bekliyorum.