R. Hakan Özyıldız

KOBİ'ler ekonominin can damarları. Özellikle istihdam yaratma kabiliyetleri nedeniyle önemli roller üstleniyorlar.
Son yıllarda, Hazine piyasadan yaptığı borçlanmayı azalttıkça bankalar KOBİ'leri keşfettiler. Kredi verebilmek için rekabete başladılar. Yanı sıra örgütlenmelerini değiştirdiler. Kredi müşterilerine göre şubeler kurmaya başladılar. Sadece KOBİ'lere yönelik çalışan, onların her türlü sorunuyla ilgilenen birimler oluşturuldu. Hatta bazı bankalar ücretsiz danışmalık hizmetleri bile veriyorlar.
Yıllar itibarıyla bakınca bankaların kredi verdikleri KOBİ sayısı hızla büyüdü. Aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere, 2011 sonu itibarıyla 2 milyondan fazla küçük işletmeye kredi verilmiş. BDDK bu verileri 2006 yılından bu yana yayımlıyor. O yıldan bugüne artış oranı yüzde 23.4. Demek ki, bankalardan kredi alan KOBİ sayısı, son beş yılda dörtte bir oranında artmış. Bu rakamı, milyonlarca kredi kartı sahibiyle beraber düşünmek lazım. Genişleme bir yönüyle ekonomideki gelişmişliğin göstergesi.

KÜÇÜK KOBİ'LER KREDİ GERİ ÖDEMEKTE ZORLANIYORLAR
Ancak bir de madalyonun diğer tarafı var. Önce kredi kartı ödemelerini minimum seviyeden yapanların sayısının yüzde 70-75'ler düzeyinde olduğunu hatırlayın. Yanı sıra kredi borçlarını ödemekte zorlanan KOBİ sayısına bakın.
Bu rakam pek izlenmez. Çünkü banka uzmanları için önemli olan bilançolara gelen yüktür. Eğer geri ödeme sorunu olan kredilerin miktarı, toplam içinde önemli bir oran oluşturmuyorsa sorun olarak kabul edilmez. Bankacılık özünde risk yönetme işidir. İyi bankacılar her bir işlem gibi her faaliyet dalına yönelik risk hesapları yapar. Bu hesaplara dayanarak batma olasılığı diğerlerine göre yüksek olan krediler için sermayeden bir miktar karşılık ayırırlar. Amaç kredi verirken parasını kullandıkları mevduat sahibini korumaktır. Bu açıdan bakınca banka bilançolarında sorun yok.
Birde kredi alan tarafa bakmak lazım. O zaman ekonomide borç geri ödeme sıkıntısı yaşayanların durumu daha iyi anlaşılabilir. Aşağıdaki tablo BDDK verilerinden yararlanarak düzenlendi. Aldıkları krediyi zamanında ödeyemeyen KOBİ'lerin sayılarını içeriyor. Tablonun üst tarafında yıl sonları itibarıyla kaç KOBİ kredisinin takibe düştüğü gösteriliyor. Örneğin, 2011 yılı sonunda toplam 167.294 küçük işletme kredisini geri ödeyememiş. Bunun 137.739 tanesi mikro işletme niteliğindeki KOBİ.
İkinci bölümde, büyüklükleri itibarıyla takibe düşen KOBİ sayısının toplam içindeki payını gösteriyor. Diğer bir deyimle, geçen yıl sonunda, bankalardan kredi alan mikro ölçekli KOBİ'lerin yüzde 9.1 'i kredisini geri ödemede sıkıntı yaşıyormuş.

EKONOMİDEKİ YAVAŞLAMA KOBİ GELİRLERİNİ ETKİLERSE
Bu açıdan bakınca, 167 binden fazla işletmenin sıkıntıda olduğunu, bunların çok büyük bölümünün mikro ölçekli küçük işletmeler olduğunu söyleyebiliriz. Sahipleri genellikle aileler olduğuna göre, insanların gelirlerinde sorun yaşadıklarını söylemek çok yanlış olmaz.
Resme bir de, rakamların yayımlandığı 2006 yılıyla karşılaştırmalı olarak bakarsak durum daha dikkat çekici. Ödeme güçlüğü çeken KOBİ sayısı beş yılda yüzde 96 artmış. Borç ödemede zorlanan mikro ölçekli KOBİ'lerin sayısındaki artış yüzde 121.
Bu karşılaştırma 2010 yılıyla yapılsaydı durum daha çarpıcı olurdu. O yılın rakamları dünya krizinin etkisiyle çok daha kötü. 200 binden fazla KOBİ, kredi borçlarını ödeme sorunu yaşamış. Doğal olarak krizler önce KOBİ'leri vuruyor. Gelirlerini düşürüyor. Sahipleri önce karınlarını doyurmayı, sonra kredi ödemeyi düşünüyorlar.
Bu nedenle, önümüzdeki dönemde ekonomi küçülürken, mikro ölçekli KOBİ'lerin gelirlerindeki gelişmeleri yakından izlemek gerekiyor.