R. Hakan Özyıldız

Dün veri yağmuru vardı. İşsizlik, ödemeler dengesi ve ekim ayı bütçe rakamları yayımlandı.
Ödemeler dengesindeki açığı bir yana koyarsak, rakamlar genelde olumlu. Cari açık rakamı da piyasaların tahmin ettiğinden fazla değil. Bu anlamda olumsuz olarak algılanmadı. Buna rağmen Hazine kâğıtlarının piyasadaki faizinin çift haneye yükselmesinin nedeni tam olarak anlaşılamadı.
Ama önce verilere bakmakta yarar var.

İŞSİZLİK OLUMLU
Dünyanın içinde bulunduğu bu ortamda, çoğunluğu tarım sektöründe nitelik gerektirmeyen geçici işler de olsa, iş olanaklarının artması umut veren bir gelişme.
Bu bağlamda özellikle genç işsizlerdeki azalma daha da sevindirici. Ancak, nüfusun yüzde 70'inin yaşadığı şehirlerde her beş gençten birisinin henüz bir iş bulamamış olmasının üzerinde dikkatle durmak gerekiyor. Çünkü bu ülkede yaşayan nüfusun yarısı 28 yaşın altında. Ayrıca çalışabilir yaştaki gençlerin çoğu, şimdilik, lise ve üniversitede öğrenci. Doğal olarak, gençler okul yaşamları bitince iş aramaya başlayacaklar.

BÜTÇEDE KISA VADELİ GÖRÜNÜM OLUMLU
İşsizlikte olduğu gibi, gerek ödenek gerek nakit dengesi açısından bütçe bu yıl pozitif bir seyir izliyor. Gelir tarafında ithalattan alınan vergilerde görülen yüzde 40'ın üstündeki artışa, vergi affından yapılan tahsilatları da eklerseniz başarılı vergi performansının ana kaynaklarını bulabilirsiniz.
Bununla beraber aylık KDV ve ÖTV verileri farklı görüntü veriyor. Aylık KDV tahsilatı geçen yıla göre düşerken ÖTV tahsilatında artış var. Buradan yola çıkarak, ekonomide yılın son çeyreğinde bir yavaşlama olduğu konusunda kesin bir şey söylemek mümkün değil.
Harcamalarda ise ılımlı bir artış gözleniyor. Olumlu performansın arkasında Sosyal Güvenlik Kurumu'na yapılan Hazine transferlerindeki değişim var. Burada da yukarıda söz edilen af kanununun etkisi görülüyor. SGK'nın prim tahsilatlarının yükselmesi sonucunda bütçeye olan yükü, neredeyse yarı yarıya düşmüş.
Yılın kalan aylarında özellikle kamu yatırım harcamalarında yükselişler görülecek. Ancak, bu durum, gelirlerde gözlenen olumlu seyir nedeniyle, bütçe açığında fazla sorun yaratmaz. Bununla beraber gelecek yıl ekonomik faaliyetler ve ithalat azalınca, af kanunundan yapılan tahsilat düşünce, bütçenin orta vadeli yapısı biraz daha net görülecektir.

ÖDEMELER DENGESİ FİNANSMANINDA RİSKLER BÜYÜYOR
Gelelim ödemeler dengesine.
Açık, piyasalarda tahmin edilenden fazla olmadığı için fazla etki yaratmadı diyebiliriz. Bununla beraber, açığın büyüklüğü konusunda beklentileri bir yere oturmuş olan piyasa oyuncuları, şimdi finansman sorununa biraz daha fazla odaklanmaya başladılar.
Yılın ilk dokuz ayında oluşan açığın finansmanında bazı şeyler göze çarpıyor. Altmış milyar dolarlık açık; borç senedi alan yabancılar, dışarıdan kredi getiren şirketler ve bankalar ile nereden geldiği belli olmayan net hata ve noksan kalemi (NH&N) sayesinde kapanmış.
Aylık veriler bize borç senedi alan yabancıların son aylardaki tercihinde bazı değişimler olduğunu gösteriyor. Portföylerini küçültüyorlar. Çıkışın asıl nedeni Avrupa'daki kriz ortamının yarattığı etki. Dolayısıyla bu eğilimin devam edeceğini söylersek çok yanlış olmaz. Yanı sıra önemli finansman kalemi haline gelen NH&N riskli yapısı göze batıyor. Çünkü nereden geldiği belli olmayan ve dolayısıyla sürekliliği tartışmalı bir finansman kalemi.
Özetle, dönemsel olumlu veriler, kısa vadede piyasaları çok olumsuz etkilemediklerini düşünüp, orta vadeli çözümlerin ötelemesine neden olmamalı. Çünkü faizlerin yükselmesinin temel nedeni beklentilerdeki değişim. Değişimin ana etkeni, cari açığın finansmanındaki risk algılaması.