R. Hakan Özyıldız

Son günlerde kamuoyunda büyük ilgi çeken "Torba Kanun"la getirilen kapsamlı kamu alacağı affından sonra enerji KİT'lerinin borçları da yeniden yapılandırıldı.
6113 sayılı "Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Bir Kısım Borç ve Alacaklarının Düzenlenmesine Dair Kanun" TBMM'de kabul edildi. Kanunla enerji KİT'lerinin birbirlerine olan borçları ile BOTAŞ'ın gümrük ve vergi borçları TEDAŞ'a devredildi. Meclis tutanaklarına göre, aktarılan miktar, Nisan 2010 tarihi itibarıyla 11.2 milyar TL olarak rapor edilmiş.
Umarım son verilerin ne kadar olduğu kamuoyuna açıklanacaktır.
Af yasaları mali disiplinin en büyük düşmanıdır. Bu, çok bilinen ancak seçim dönemlerinde de o kadar hızlı unutulan bir gerçek. Bu saatten sonra, ne vatandaştan ne de kamu kuruluşlarından devlete olan mali yükümlülüklerini zamanında yerine getirmelerini beklemek çok gerçekçi olmaz. Sıkışanlar hemen gelecek seçimlerin yolunu gözlemeye başlayacaklardır.
Baştan tedbir alınmayınca sonuç, ister istemez böyle oluyor. Zaten, Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'nun raporunda da konuya değinilmiş ve "Enerji sektöründe faaliyet gösteren kamu kurumları arasında ortaya çıkan finansman sorunu; kronik bir hal alarak kamu mali dengesini olumsuz etkileyen görünüm arz etmeye başlamıştır. Gelinen nokta itibarıyla,... bahse konu borç ve alacak tutarlarına ilişkin yeniden yapılandırmaya ihtiyaç vardır" denilmiş.
Doğal olarak, kanun koyucu bu noktaya neden, nasıl gelindiğini sorgulamayınca, sorunun tekrar yaşanmaması için gereken önlemleri de almamış. Bir anlamda tekrarına izin vermiş.

SORUNUN KAYNAĞI
Enerji KİT'lerinin içine düştüğü durum ortada. Sorunun başlangıcı TEDAŞ'ta. Çünkü dağıttığı elektriğin parasını, popülist nedenlerle toplamıyor. Sonrasında o satıcı KİT'e, satıcı da elektrik aldığı üretici KİT ve özel sektör santrallarına borcunu ödeyemiyor. Elektriği doğal gazla üreten KİT'ler de borçlarını ödeyemeyince, zincirin sonundaki BOTAŞ yükümlülüklerini ödemekte zorlanıyor.

BÜTÇE ÖZELLEŞTİRME GELİRLERİ AZALACAK MI?
Ancak 6113 sayılı kanunun, 2011 Bütçesi açısından da bir önemi var.
Konuyu daha iyi anlayabilmek için şu sorulara doğru cevap bulmamız gerek: Neden borçlar TEDAŞ bilançosunda toplandı? Finansal durumu en iyi olan enerji KİT'i o mu?
Değil. Yukarıda değindim, sorunun kaynağı o. Ama dağıtım özelleştirmelerinden yüksek gelir bekleniyor. Bu kaynakla enerji KİT'lerinin borçları temizlenecek.
Bununla beraber, özelleştirme gelirlerinin bir kısmının da bütçeye gitmesi gerek. Bütçede yaklaşık 10 milyar liralık özelleştirme geliri öngörülüyor. Geçen yıl yapılan dağıtım özelleştirmelerine bakınca bu rakamın üzerinde bir gerçekleşme olası görülüyordu. Hatta tahsilat sorunları olsa bile, yüksek gelir beklentisi nedeniyle mali disiplin açısından bir sorun çıkması hiç beklenmiyordu.
Ancak şimdi, TEDAŞ özelleştirmesinden gelen gelirlerin büyük bölümü enerji KİT'lerinin birbirine, belediyeler dahil kamu kurumlarının da TEDAŞ'a olan borçlarının silinmesi için kullanılacak. Bu durumda bütçenin özelleştirme gelirlerinde bazı sapmalar olması olası. Buna bir de tahsilat sorunları eklenirse diğer gelir kalemlerinden takviyeye ihtiyaç olacak.
Biliyorsunuz son günlerde doğal gaz fiyatları otomatik mekanizmadan çıkarıldı. Böylece gerektiğinde elektrik fiyatlarına zam yapılmamış olacak. Yanı sıra kaçak elektrik kullanımıyla da yeterince mücadele etmeyince, enerji KİT'leri tekrar aynı hale gelecekler.
Hani popülizm yoktu, mali disiplin bozulmayacaktı?