R. Hakan Özyıldız

17 Şubat 2010 tarihli yazımda, yasal olarak yasak olan bütçedeki ödenek üstü harcamalardan bahsetmiştim. Uygulamaya Sayıştay’ın ve TBMM’nin ılımlı yaklaşmasının nedenini anlayamadığımı ifade etmiştim.

Parlamentonun en temel görevi hükümetlerin ne kadar harcama yapacakları hakkında sınır koymaktır. Sınırlamalar bütçelere konan ödeneklerle belirlenir. Ödenek üstü harcama yapmak yasaktır. 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu bu yasağı düzenlenmiştir.

Harcama denetimin, TBMM adına Sayıştay denetler. Harcamaların yasalara uygun yapılıp yapılmadığını bir raporla Meclise sunar ve kamuoyuna duyurur.

Son yıllardaki Uygunluk Raporlarından anlaşıldığı kadarıyla, 2006 yılında 3,0 milyar TL; 2007 yılında 5,1 milyar TL; 2008 yılında ise 5 milyar lira ödenek üstü harcama yapılmış.

Ödenek üstü harcamaların büyük çoğunluğu personel maaşları için ayrılan ödenekten yapılmış olması var. Sorun personel ödeneklerinin yetersizliğinden kaynaklanmıyor. Önce bu ödemekten diğer ödenklere aktarma yapılıyor, personel ödenekleri bitince, “Memura maaş verilmeyecek mi?” denip, harcama yapılması.

Ancak işin en ilginç yanı, Sayıştay yıllardır bütçe için uygunluk raporları yazarken ödenek üstü harcama yapıldığının farkında olmasına rağmen, sorumlular hakkında bir işlem yapma konusundaki dikkat çeken tavrı. “Kör kuruşun hesabını sormak” üzere örgütlenmiş bir yapının milyarlarca liralık yetki dışı harcamalara bakış açısı ilginç. 

İlginçliğin nedeni  5018 sayılı Kanunun 70. Maddesi. Madde aynen şöyle: “ Madde 70- Kamu zararı oluşturmamakla birlikte bütçelere, ayrıntılı harcama programlarına, serbest bırakma oranlarına aykırı olarak veya ödenek gönderme belgelerindeki ödenek miktarını aşan harcama talimatı veren harcama yetkililerine, her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemeler toplamının iki katı tutarına kadar para cezası verilir.”

 İşta konu burada ilginçleşiyor. Çünkü yanlışı tespit eden Sayıştay, TBMM’ye gönderdiği raporununda “...yapılan harcamalar zaruret olan personel giderlerine ait olduğu cihetle, bu ödenek dışı giderler için tamamlayıcı ödenek verilmesi”ni uygun görüyor.

Burada, ödenek üstü harcama yapmaya anlayışla bakan denetçi  “Mali Kural”a uyumu denetlerken de aynı tavrı sergiler mi sorusu akla geliyor. Gelmesinin nedeni 2003 yılından beri var olan kurallara uyulmaması.

Ancak Sayıştay açısından zaman tam olarak geçmiş değil. 2009 yılı Uygunluk Raporu önümüzdeki Eylül veya Ekim ayında görüşülecek. O dönemde de bütçede ödenek üstü harcama olduğunu, konuyla ilgilenen her kes biliyor.

İnanıyorum ki Sayıştay bu sene, 5018 sayılı Kanunun hükümlerinin yerine getirilmesi için gereğini tam olarak yapacak. Böylelikle yasalaşması beklenen Mali Kural Yasa Tasarısında, Kuruma verilecek olan yetki ve sorumlulukları en iyi şekilde yerine getireceğini ispat edecek. Bu konuda yeterli bilgi ve teknik donanıma sahip olduğu konusunda hiç kimsenin şüphesi yok.

Not: Kaçkar Dağlarındaki  derelerin durumunu incelemek için bir haftalığına izninizi rica ediyorum.