R. Hakan Özyıldız

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu’nun (PPK) yarın yapacağı toplantı ile TCMB Başkanı’nı banka genel müdürleri ile Cuma günü yapacağı bilgilendirme toplantısı, para politlikasının geleceği açısından oldukça önemli.

Her krizden sonra merkez bankaları, piyasaları rahatlatmak için, gevşek para politikası seçeneğini uygulamaya koyarlar. Bundan amaç krizin ilk etkilerini atlatmak amacıyla kısa vadeli sorunları geçiştirmek ve karar alıcılara durum tesbiti yapabilmek için zaman kazandırmaktır. Böylelikle bankalarda ve finansal piyasalardaki acil sorunlara çözüm bulunur, sistemin çarklarının çalışmasına yardımcı olunur. Sistemin durmaması hedeflenir. Çünkü aynen demir çelik fabrikalarında olduğu gibi, fırın bir defa sönerse tekrar yakmak için çok büyük maliyetlere katlanmak gerekir.

TC Merkez Bankası 2008 yılının Kasım ayından bu yana gevşek para politikası uyguluyor. Döviz alım ihaleleri, repolar ve diğer yöntemlerle piyasalardaki likiditeyi arttırıyor, faizleri düşük tutuyor.

FPDE

TEB Başekonomisti Selim Çakır ve Ekonomist Emre Tekmen, diğer ülke örneklerinden de yararlanarak, Finansal ve Parasal Durum Endeksi (FPDE) hazırlamışlar. Endeks, nominal faizler ve kurlardaki gelişmesinin ötesine geçerek, para politikasının ne kadar gevşek veya sıkı olduğunu gösteriyor.

Endeks; hisse senedi fiyatları, DİBS getirileri, geniş tanımlı para arzındaki büyüme, reel faiz oranları, 3 aylık TRLIBOR ve reel efektif döviz kurundaki değişiklikler, değişen ağırlıklarla hesaplayarak hazırlanıyor.

Aşağıdaki grafikte, Ağustos 2005 – Şubat 2010 arasındaki dönem için hesaplanan FPDE yer alıyor. Sıfır düzeyi para politikasının ekonomik konjonktürün gerektirdiği durumda olduğunu; sıfır üstü, sıkı para politlkası uygulamalarını; eksi değerler ise gevşek para politikası uygulamalarını gösteriyor.

Görüleceği üzere, Endekse göre para politikası, Kasım 2008’de en sıkı seviyesine ulaşmış. Amerika’da bankalar batmaya başlayınca Merekz Bankası para politikasında muslukları açmaya başlamış. Şubat 2009’dan sonra ise oldukça gevşek bir politika uygulayarak bu güne gelinmiş. FPDE’nin son düzeyi bize para politikasının oldukça gevşek olduğunu gösteriyor.

GEVŞEKLİK KİME YARADI?

Gevşek para politikasından en çok Hazine yararlandı. Söz konusu dönemde aşırı borç yüküyle karşı karşıya olan Hazine, düşük faiz ortamında ucuz borçlanarak, faiz yükünü hafifletme yönünde başarılı adımlar attı. Ancak, buna rağmen yaşanan kriz nedeniyle borç stokunu azaltamadı. Kamu borç stoku sorunu kalıcı çözümler bekliyor. En azından bu nedenle Merkez Bankası, Hazine’ye dost para politikasını sürdürmeye devam edecektir.

Bununla beraber, dünyadaki birçok merkez bankası krizden çıkış için yapacaklarını açıklamaya başladı. Serbest kambiyo rejimi uygulanan bir ülkenin merkez bankası bu değişim karşısında bir şeyler yapması gerek. Tavrını açıklamak durumunda.

Bhakizim Merkez Banka’mızda bu nedenle gevşek para politikası uygulamasına ne zaman ve nasıl son vereceğini, hangi yöntemleri uygulayacağını piyasa oyuncularına açıklayacak. Çünkü bol likiditeye güvenerek Hazine kâğıdına yatırım yapanlar gelecekte fazla örselenmelerini istemiyorsa açıklamayı yapması gerekiyor.