R. Hakan Özyıldız

Krizden çıkış için bir programa ihtiyaç olduğunu herkes kabul ediyor. Ancak, son günlerde IMF'siz program seçeneği tartışması başladı. Ben
tartışıldığını tam olarak anlayabilmiş değilim. Medyada izleyebildiğim kadarıyla sorun, IMF'nin Gelir İdaresi'nin bağımsızlığı/özer kliğine bakışı gibi görünüyor.
Eğer diğer sorunlar çözüldü de tek bu kaldıysa biraz hafıza tazelemekte yarar var. Hatırlanacaktır, 1 Şubat 2006 tarihli ve 5452 sayılı Kanunla Maliye Bakanlığı'nın teşkilat yapısında bir değişiklik yapıldı ve Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü kuruldu. Yeni genel müdürlüğün görevleri arasında, "Devlet gelirleri politikasının] plan, program, genel ekonomik politika ve stratejiler çerçevesinde oluşturulmasına ilişkin çalışmalar yapmak" başta olmak üzere kamu gelirleriyle ilgili birçok konu var.
Adı geçen genel müdürlüğün kurulmasının nedeni araştırılınca ortaya çıkan sonuç şu: Türkiye Büyük Millet Meclisi, eski Gelirler Genel Müdürlüğü'nün işleyişini, vergi toplamadaki performansını yetersiz bulunca yeni bir yapılanma modeli benimsemiş. Yeni modelin temelinde vergi politikalarını belirleme işinin tamamen siyasi bir tercih olduğu kabul ediliyor.
Diğer bir deyimle TBMM Şubat 2006'da demiş ki, vergi politikalarını belirlemeyi siyasi tercihlere dayalı bir iş olarak kabul ediyorum. Daha önce Maliye Bakanlığı içinde Gelirler Genel Müdürlüğü'nün yaptığı bu politika seçeneklerini hazırlama ve hükümete seçenekler sunma işi, yine Bakanlık içinde kalsın.
Buna karşılık vergi toplama işini siyasi olarak kabul etmemiş. Yüce Meclis, siyasetçinin hangi verginin, ne oranda toplanacağına karar vermesini yeterli görmüş. Vergiyi toplama sorumluluğunu devletin memuruna vermiş. Memurlara vergi toplarken yasaların kendisine verdiği yetkiler çerçevesinde hareket etmelerini emretmiş. Hükümete de idareyi oluşturma ve çalışmalarını denetleme sorumluluğunu vermiş. Bunları yapmak üzere de Maliye Bakanlığı merkez teşkilatında yer almayan Gelir idaresi Başkanlığı'nı kurmuş.
Kısacası, bağımsız Gelir İdaresi konusunda Meclis zaten kararını vermiş. Şimdi yapılması gereken, süreci tamamlayıcı yasal ve idari kararları almaya devam etmek. Örneğin, vergi denetimiyle uğraşan birimlerinin birleşmesini ve daha güçlendirilmesini sağlamak. Varsa personel yapısındaki nitelik ve nicelik sorunlarını çözmek. Gelir Uzmanlığı yapısını daha da güçlendirmek.
Bence artık bu tartışmayı devam ettirmenin yararı yok. Eğer IMF'siz program mümkündür deniyorsa bir an önce karar verilmelidir. Daha sonra Sayın Başbakan Meclis'te detaylı ve kapsamlı bir reform paketini Meclisin ve kamuoyunun bilgisine sunabilir. Programın uygulama takvimini açıklayabilir.
Ancak burada olmazsa olmazlardan birisi bir tür ombsmanlık mekanizmasına olan ihtiyaçtır. Bu ihtiyacı karşılamak üzere; kamu, özel sektör ve akademik çevrelerin temsilcilerinden oluşan bir komite kurulabilir. Komitede muhalefetin de temsiline özel önem verilmelidir. Şeffalığı esas alacak programın kamu maliyesi ayağında mali kuralın esas alınması bir zorunluluktur. Bu bağlamda bu komiteye mali kuralı izleme ve belirlenen kurallara uyulmaması durumunda uygulanacak yaptırımları belirleme yetkisi de verilmelidir. Yanı sıra komiteden üçer aylık kapsamlı periyodik raporlarla iç ve dış piyasalar ile kamuoyunu bilgilendirmesi istenir.
Bizden önermesi.